TRIZ & ARIZ

Hayatın her alanında günlük yaşamda da bilimsel hayatta da sorunlarla karşılaşılır. Büyük bir masada yemek yemek bile bir sorun teşkil edebilir. Bu bir sorun olarak ele alınırsa. Konfor bozulmadan büyük masada rahat bir şekilde yemek yiyebilmek için belirli çözümler üretilir.

Bu çözümler standart sıradan olabileceği gibi belki de çok yaratıcı olabilir. Basit ya da karmaşık sorunlara yaratıcı çözümler üretebilmek için TRIZ fikir toplulukları incelenmelidir. Bu inceleme yapılırken bu fikrin de kullandığı tekniklere ağırlık verilir bu tekniklerden bir tanesi de ARIZ tekniğidir. Aşağıda bu konular ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

TRIZ Nedir?

Konunun iyi bir şekilde anlaşılması amacıyla öncelikle terimlerin net ve ayrıntılı bir şekilde tanımlamalarının yapılması gerekmektedir.

Çoğu insan yaratıcı problem çözme tekniklerini duymuş olabilir. İçerisinde çok fazla teknik barındıran sistemli bir şekilde oluşmuş problem çözmek amacıyla kullanılan fikir üretme topluluğuna TRIZ denir.

Aşağıda örnekler şeklinde çok daha iyi anlatılacaktır. Bu fikir ilk olarak 1926 yılında Genrich Altshuller tarafından ortaya çıkmıştır. Altshuller Sovyetler Birliğinde Taşkent’de doğmuştur.

Altshuller 1946 yılında patent subayı olarak atanmıştır. Daha sonrasında ise çok sayıda patent inceleyerek bu incelediği patentlerin arkasında yatan temel fikirleri keşfederek bu terimin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Fikrin baş harfleri Teoriya Resheniya Izobretatelskikh Zadatch kelimelerinden oluşmaktadır.

Bu fikir problemin çözümünün neye benzediğini ileri sürer. Problemi doğrudan çözmez. En basit yöntemi ve tekniği gösterir. Doğrudan problemi çözmediği için deneme yanılma, beyin fırtınası gibi tekniklere ihtiyaç duyulur.

Bu fikir de birçok teknik kullanılır. Bu teknikler problem çözmeye yöneliktir. Aynı zamanda da gelecekte ne olacağı konusunda da bilgi edinilmesine yardımcı olur.

Bu fikrin problemi çözmek için 5 adet temel üzerinde durmuştur;

• Çelişki
• Standart çözüm
• İdeal oluş
• Gelişim Popülerliği
• Buluş kuralları

Fikrin 5 adet temel üzerinde durabilmesi için belirli bir takım araç ve teknikleri kullanır;

• 40 adet buluş kuralları
• Çelişki matrisi
• İdeal olmak
• Pencere yaklaşımı 9
• Gelişim eğilimi 8
• Fonksiyonel analizler
• Kaynaklar
• Bilimsel etkiler

Bunlar gibi daha birçok araç ve teknikler mevcuttur başlıcaları yukarıdaki araç ve teknikleri kapsamaktadır.

Yaratıcı problem çözme algoritması anlamına gelen tanımı kapsayan terime ise ariz denir. Bu terim aslında yukarıda anlatılan fikrin araçlarından bir tanesidir. 5 adet temel üzerinde çalışılabilmesi için bu araçtan da faydalanılır.

Karmaşık bazı problemler vardır bu problemler kolay bir şekilde çözülemeyebilir. Bu sebepten dolayı bu araç karmaşık problemleri çözmek için kullanılan bir tekniktir.

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi

Yaratıcı problem çözme teorisi yani yaratıcı problem çözme tekniği olarak bilinen fikir yukarıda anlatılan TRIZ tanımının tamamını kapsamaktadır.

Yaratıcı bir şekilde problem çözmek için bu fikrin savunduğu görüş eski teorilerin iyileştirilmesi yeni sistemlerin ise geliştirilmesidir. Bütün bu amaca ulaşmaya çalışırken fedakarlıkta bulunarak başka değerlerle karşılaşılır. Örneğin herhangi bir aletin ağırlığı ölçülmeye çalışıldığında ağırlıktan ödün verilir ve bu sayede de yeni bir değere ulaşılabilir.

İşte bu tarz sorunlar yaratıcılık problemi olarak isimlendirilir. Yaratıcı çözümler üretebilmek verilen ödün değerinin en aza indirerek amaçlanan değere ulaşılmasını sağlar.

Problemlere karşı yaratıcı çözümler üretebilmek için ise ariz tekniği kullanılabilir. Daha birçok fikrin bunun gibi teknikleri ve araçları mevcuttur. Onlar da kullanılabilir. Bu belki de probleme göre değişkenlik göstermektedir.

Yaratıcı Problem Çözme Algoritması

Yaratıcı problem çözme algoritmasını ifade eden terim ariz tanımıdır bu tanım Rusça olarak kısaltmadır. Yaratıcı problem çözme teorisi olan TRIZ fikrinin temel olan kurallarını kullanarak en etkili çözümü bulmak amacıyla çözümü mantıksal ve sıralı adımlarla birlikte analiz ederek yenilikçi bir tekniği kapsar.

Yaratıcı Düşünce Sistematiği

Yaratıcı düşünce yeni olan süreçlerin, kavramların ortaya çıkış aşamasını sağlayan düşünme sürecini kapsar. Bu süreci başarılı bir şekilde oluşturmak için kurulu bir sisteme, kurallara ihtiyaç vardır. Yaratıcı düşünce sistematiği bu aşamada devreye girer. Çünkü yeni olan düşünceler tesadüfen ortaya çıkabileceği gibi sistemli olarak oluşturulan bir düşünceden sonra da ortaya çıkabilir.

Bir sorun için o anda yaratıcı bir çözüm üretmek kaçınılmaz bir durum olabilir. Böyle bir olayda ise yaratıcı düşünce artık düşünce olarak kalmaktan çıkarak eyleme dökülmeye hazır hale gelir. Yaratıcı düşünce sisteminin eyleme dökülmesi için TRIZ fikrinin temel prensipleri kullanılarak yapılabilir.

Ayrıca bu eylemi başarılı bir şekilde sonuca bağlamak amacıyla fikrin temel prensiplerini kullanırken ariz tekniği oldukça faydalı hale gelebilir.