PERFORMANS, POTANSİYEL VE YETKİNLİK DEĞERLENDİRME
Yetenekli çalışanların tespitinde mevcut performans çıktılarından yararlanılması sıklıkla kullanılan bir yöntemdir.
🔶 Performans yönetimi, işletmenin hedefleri ile bireysel hedefleri bütünleştirerek ve bireylerin yarattıkları değeri ortak amaçlar ve hedefler doğrultusunda yönlendirerek bireysel ve kurumsal performansın yönetilmesi sürecidir.
Bu adımda, gelişim planları kapsamında çalışana yapılan yatırımlar sonucunda, o kişinin ideal profili ile arasındaki açığın ne derece kapandığı değerlendirilir.
Yapılan değerlendirme, adayın terfi ettirilmesi, yetenek havuzunda kalmaya devam etmesi veya havuzdan çıkarılmasına ilişkin kararlara etki eder.
Yetenek yönetiminde, yetenekli çalışanların tespiti için potansiyel değerlendirmeye yönelik bazı çalışmalar yapılır.
- Çalışan, farklı bir pozisyonda daha yüksek bir performans sergileyebilir mi?
- Daha fazla sorumluluk alabilir mi?
- Farklı bir seviyede performans sergilemek için ihtiyaç duyduğu ek beceri ya da yetkinlikleri edinebilir mi?
- Liderlik yetenekleri sergiliyor mu? Mesela insiyatif alarak ve vizyon göstererek, söz verilen sonuçları elde ederek, etkin bir şekilde iletişim kurarak ve uygun riskleri alarak bunu yapabiliyor mu?
Potansiyel, bu gibi soruların yanıtlarına göre değerlendirilir.
🔶 Yetenekli çalışanların saptanması için kullanılan bir diğer araç ise yetkinlik değerlendirmesidir.
Yetkinlik genel olarak, belirli bir işi yaparken mükemmel performansı açıklayan davranış ya da davranış seti olarak tanımlanabilir; bilgi, beceri ve tutum unsurlarının birleşiminden oluşur.
Günümüzde doğru yetkinlik modelini ve yetkinlikleri belirlemek bir işletmenin stratejilerini hayata geçirmesi için kritik unsurlardan biri olmakla birlikte yetkinlik ve yetkinlik temelli sistemler de iş dünyasında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Yetkinlik değerlendirme sistemiyle;
“Kişinin güçlü yönleri nelerdir?”
“Kişi özellikle neyi iyi yapar?
“Kişinin zayıf yönleri nelerdir?
“Kişinin neyi farklı yapması gerekir? Sorularına yanıtlar aranır.
Bu amaçla çalışanların performansları davranışlar bazında belirlendiği için yöneticiler açısından gözlenmesi kolay olur ve değerlendirmeler daha adil ve nesnel olarak yapılabilir.
Yetkinliklerin belirlenmesinde performans kavramı içerisinde üstün performans ve etkili performans ayrımı yapılabilir. Bu durumda kullanılan kavramlardan biri olan:
Etkili performans (Competence); kabul edilebilir asgari başarı standartıdır.
Üstün performans ise (Competency) asgari başarı standartının üzerinde performansta bir farklılığa yol açma özelliğini ifade eder.
Bu arada İngiliz şirketleri “Competence” terimini kullanarak “eşik yetkinlikler” denilen etkili performansı temel alırken ABD şirketleri üstün performansı (Competency) temel alıyorlar. Bununla birlikte çalışanlar yetenek matrisine yerleştirilirken etkili ve üstün performans kriterlerinin her ikisi birlikte kullanılabilmektedir.
Bununla ilgili olarak Türk Ekonomi Bankası ve Turkcell Yetenek Matrisi ’ni araştırıp göz atabilirsiniz.
🔶 Çalışanların yetenek matrisine yerleştirilmesi için veri sağlayacak performans, potansiyel ve yetkinliklerin belirlenmesinde profesyonel bir değerlendirme aracı olarak değerlendirme merkezi uygulamalarından da yararlanıldığını unutmayalım.
Değerlendirme merkezi uygulamaları “Birden çok sayıda yetkin değerlendiricinin bir araya gelerek, belirlenen bir göreve bir çok adaydan birinin seçilmesi için adayları çok farklı açılardan ve birden çok uygulama içinde değerlendirmesiyle yürütülen bir süreçtir.
Değerlendirme merkezleri yetenek tespiti yanında, işe alım, terfi, gelişim planlaması, eğitim gibi amaçlar için de kullanılmaktadır.