5S sistemi, iş yeri verimliliğini artıran ve atıkları elimine eden yalın üretim aracıdır. Bu sistem, ait olduğu her şeyi yerine yerleştirmeye ve işyerini temiz tutmaya odaklanır. Bu da insanların zaman kaybetmeden ve yaralanma riski olmadan işlerini yapmalarını sağlar. Amacı çalışma ortamının organizasyonu ve israfın yok edilmesine yardımcı olmaktır.

5S, 20. yüzyılın başlarında bir üretim yöntemi olan Toyota Üretim Sistemi’nin (TPS) bir parçası olarak başladı. Yalın Üretim olarak adlandırılan bu sistem, müşteriler için ürün veya hizmetlerin değerini artırmayı amaçlamaktadır.

5s Nedir ?

5S beş Japonca kelimeden gelir:

1. Seiri (Ayıklama)
2. Seiton (Düzen)
3. Seiso (Temizlik)
4. Seiketsu (Standartlaştırma)
5. Shitsuke (Disiplin)

Her bir S, beş aşamalı bir süreci temsil etmektedir (5S)

5s Tekniği Adımları

Ayıklama-Sınıflandırma-Toparlama (Seiri)

Gerekli ve gereksiz malzemelerin birbirinden ayrıldığı adımdır. Kullanılmaz durumdaki unsurlara, malzemelere, güncelliğini yitirmiş belge ve kayıtlara ne yapılacağına karar verilir. Gereksiz malzemeler ise çalışma alanından uzaklaştırılır ve kullanım sıklıklarına göre sınıflandırılır. Sınıflandırma işlemi işletmedeki her malzemenin doğru yerinde bulundurulması amacıyla yapılan düzenlemedir. İhtiyaç olmayan malzeme ve aletlerin ortadan kaldırılması ile iş güvenliğini sağlamak kolaylaşır, verimlilik ve ürün kalitesi artar.Ayıklama adımının iyi yapılması diğer adımların etkili olması açısından çok önemlidir.

Düzenleme (Seiton)

“Her şeyin bir yeri olmalı, her şey yerli yerinde olmalı”

Sürekli ihtiyaç duyulan ekipman, demirbaş vb. malzemelerin bulunmasını ve kullanılmasını kolaylaştırmak amacıyla yapılan dizme, düzenleme ve tertip adımıdır. Amaç gerektiğinde kullanılmak üzere aranan malzemelere 30 saniye içerisinde ulaşmaktır.

Temizlik (Seiso)

Çalışma alanının her türlü tozdan, yağdan ve kirden arındırıldığı ve temiz tutulduğu adımdır.

Temizleme aşaması aşağıdaki adımlardan oluşur:

• Temizlenecek yerler belirlenir,
• Sorumlular belirlenir,
• Temizlik, kontrol ve bakım yöntemleri listelenir,
• Araç ve malzeme sağlanır, temizlik yapılır

Çalışma ortamının temiz olmaması çalışanların moralini bozarak psikososyal yönden risk oluşturur. Ayrıca iş hijyenini olumsuz etkileyerek bulaşıcı veya kısa süreli sağlık problemlerine neden olabilir. Toz ve kirlilik var olan problemleri gizler, kullanılan ekipmanları bozabilir ve iş kalitesini düşürerek iş kazalarına neden olabilir.

Standartlaştırma (Seiketsu)

Standartlaştırma adımı, diğer adımların sürekliliğinin sağlanması için oluşturulması gerekli olan standartlar, kontroller ve iyileştirmelerin bütünüdür. 5S için diğer 3 adımın etkili yürütülmesini sağlar.

Standartlaştırma ile her bir adımda yapılacak işler standart hale getirilerek kontrolü kolaylaşır ve hataların bulunması sağlanır. Ayrıca iş güvenliği sağlanmış, çevre kirliliğinin olmadığı, düzenli ve temiz bir çalışma ortamının sürekliliği oluşur.

Disiplin (Shitsuke)

Diğer adımların sürekliliğini sağlamak için standartlaştırma adımı ile belirlenen standart ve kuralların düzenli olarak kontrol edildiği adımdır. Disiplin adımı, diğer 4 adımı birbirine bağlayan ve başarılması zor bir adımdır. Kişisel disiplin gerektirir. 5S’i sürekli gündemde tutmak için ortam, denetleme ve yöntemler belirlenir ve sürekliliği işbaşı eğitimlerle sağlanır.

Bir ürün yada hizmet ortaya çıkarmak üzere tasarladığımız süreçlerde katma değeri olmayan tüm faaliyetler “israf” olarak anılır. Yalın Düşünce israfla savaşmak, ortadan kaldırmak yada minimize etmek amacıyla ortaya çıkmış bir kavramdır. 2.Dünya savaşı sonrası Japonya ile başlayan “Yalın Üretim” kavramı bugün başta otomotiv olmak üzere tüm sektörlerde uygulanmaktadır.

Yalın yönetim STANDART’laşma ile başlar. Standartlaşma olmadan proses standart sürelerini ve dolayısıyla performansını doğru ölçmek mümkün değildir. Doğru ölçülemeyen proses yönetilemez ve iyileştirilemez. Özellikle birçok farklı kişinin bir arada çalıştığı alanlarda standartlaşma süreci 5S- Görsel yönetim- ile başlar.     

5S sahada ve ofislerde, performans, konfor, güvenlik ve temizlik açılarından mükemmele giden yoldur.

5S Eğitimi’ nde amaç; katılımcılara, yalın üretim teknikleri temel prensiplerinden biri olan görsel fabrikanın oluşturulması ve sürekliliğininin sağlanması konusunda liderlik yapabilecek kabiliyeti kazandırmaktır.

5S Eğitimi ile Kazanılacak Yetkinlikler

• Kayıp zamanlar azaltılır ve verimlilik artar
• Müşteri memnuniyeti sağlanır.
• Bakım-Onarım faaliyetleri etkin yönetilir.
• Personel motivasyonu sağlanır,
• Yalın Düşünce, Yalın üretim, Kayıp Yönetimi, İş alanlarında- Atölyeler ve Depolarda verimlilik sağlanır.